Hacettepe İlaç ve Zehir Bilgi Birimi (HİZBİB)

İlaç ve Zehir Bilgi Merkezleri ilaçların etkinliği, ilaçlar dahil kimyasal maddelerin istenmeyen / toksik / zararlı etkileri ve zehirlenme tedavisi ile ilgili güncel bilgi iletimini hızlı bir şekilde sağlayarak akılcı ilaç kullanımına ve hasta tedavisine katkıda bulunan modern sağlık hizmeti birimleridir.

Sağlık ve eczacılık alanında özellikle 20. yüzyılın son yarısında ortaya çıkan gelişmeler, etkinliği ile birlikte zarar potansiyelleri de yüksek olan çok sayıda ilacı tıbbın hizmetine sunmuştur. İlaçlara ilişkin bilimsel literatür de büyük boyutlarda artış göstermektedir. Bu nedenle etkin ve güvenli ilaç tedavisi, bu veri ve bilgilerin çok iyi şekilde değerlendirilip kullanılmasıyla mümkündür. Diğer taraftan endüstrileşmenin ve hızla ilerleyen teknolojinin günlük yaşamımıza, çevremize soktuğu binlerce kimyasal maddeyle  zehirlenmeler, etkin tedaviyi gerektiren birinci derecede öneme sahip acil vakalardır.

1950’lerden bu yana modern sağlık hizmetleri içinde yer alan Zehir Bilgi Merkezleri, zehirlenmeleri önlemek ve zehirlenme olaylarında morbidite, mortalite ve tedavi maliyetini azaltmak üzere acil soruları cevaplayan, danışmanlık hizmeti veren, bilgi / veri toplayan, sağlık personeline ve halka dönük eğitim programları düzenleyen kuruluşlardır.

Yukarıdaki hedef ve amaçlara yönelik bir İlaç ve Zehir Bilgi Hizmeti Projesi, Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi’nde 1980’lerde başlatılmıştır. Uygulamaya yönelik pratik yaklaşımlarla birlikte, konuya akademik olarak da eğilen bu proje çerçevesinde 25 Mart 1992’de Hacettepe İlaç ve Zehir Bilgi Merkezi (HİZBİM) kurulmuş, daha sonra adı Hacettepe İlaç ve Zehir Bilgi Birimi’ne (HİZBİB) dönüştürülmüştür. Söz konusu Birim en yeni teknoloji ve veritabanlarını kullanmaktadır. Bugün deneyimli bir yönetim, üretim ve hizmet kadrosuyla birlikte, Eczacılık Fakültesi’nin akademik kadrosundan danışmanlarıyla, tüm birikim ve olanaklarını sağlık personelinin ve toplumun hizmetine sunmaktadır.

Amaçları

İlaç ve zehir bilgi hizmetini birlikte sunan Birimimizin  temel hedef ve amacı, klinik etkinlik, toksisite ve tedavi ile ilgili doğru, güncel, tarafsız ve hızlı bilgilendirme hizmeti vererek;

• Etkin ve güvenli ilaç kullanımını sağlamak,
• Zehirlenmelerde morbidite, mortalite ve tedavi maliyetinin azaltılmasını sağlamaktır.

Bu hizmetin verilmesinde öncelikli hedef kitle sağlık personelidir. Topluma verilecek bilgi, çok temel ilaç bilgisi, zehirlenmelerde ilk yardım önerileri ve sağlık kurumlarıyla hekimlere başvuruyu özendirip yönlendirmekle sınırlıdır.

İşlevler

 

• Telefonla gelen ilaç ve zehir bilgisi istemlerinin cevaplanması,
• Özgül ilaç, etkinlik, toksisite ve tedavi bilgisi istemlerinin yazılı olarak karşılanması,
• Eczacılık öğrencilerinin ilaç ve zehir bilgisi sağlayıcı olarak eğitilmelerini, bilgi kaynaklarını kullanmayı öğrenmelerini sağlayan eğitim programlarının düzenlenmesi,
• Sağlık görevlileri ve toplum için eğitim ve bilgilendirmeye yönelik kısa veya uzun süreli eğitim programlarının hazırlanması,
• İlaç kullanımı ve zehirlenme profiline yönelik epidemiyolojik çalışmalar yapılmasıdır.

Verilen Bilgi Hizmetine Örnekler

Temas edilebilecek herhangi bir madde hakkında toksisite bilgisi,

• Acil zehirlenme tedavisine ilişkin bilgi:
  • İlaç, bitki, besin, pestisit, ev kimyasalları vb ile zehirlenmeler
• Mesleki / endüstriyel kimyasal madde temaslarına ilişkin toksisite bilgisi,
• İlaçlara ilişkin bilgiler:
  • Yan etkiler, kontrendikasyonlar, endikasyonlar
  • Hamilelikte ve laktasyonda güvenli ilaç kullanımı,
  • Etkileşmeler (ilaç-ilaç, ilaç-besin, ilaç-laboratuvar, ilaç-hastalık, ilaç-alkol)
  • Geçimsizlikler ve stabilite
  • Türkiye’de ruhsatlı olmayan ilaçlar

Kaynak ve Olanaklar

HİZBİB 'de ilaç ve zehir bilgi hizmetinin sağlanmasında:

• Micromedex İnformasyon Sistemi (İlaç ve zehir modüllerini içeren online veri tabanı),
• Türkiye’deki ilaç ürünlerine ilişkin interaktif ilaç bilgi kaynağı (Rx Media Pharma)
• İnternet
• Referans kitaplar
• Hacettepe Merkez Kütüphanesindekiler dahil süreli yayınlar kullanılmaktadır.